Griffith Davies
Arloeswr a Chymwynaswr
Awdur(on) Haydn E. Edwards
Iaith: Cymraeg
Cyfres: Scientists of Wales
- Ebrill 2023 · 232 tudalen ·216x138mm
- · Clawr Meddal - 9781837720316
- · eLyfr - pdf - 9781837720323
- · eLyfr - epub - 9781837720330
Am y llyfr
Dyma gyfrol sy’n croniclo bywyd a gwaith Griffith Davies (1877–1855), o’i blentyndod tlawd yn ardal chwareli Arfon i’w waith fel sefydlydd ysgolion mathemateg yn Llundain cyn gosod sylfaen i’r proffesiwn actiwari. Tri mis yn unig o addysg ffurfiol a dderbyniodd Davies, a dyna pryd y sylweddolwyd fod ganddo allu rhyfeddol mewn mathemateg. Mentrodd i Lundain, ac ar ôl blynyddoedd wedi ymroi i hunan ddysgu cyhoeddodd lyfrau mewn mathemateg, ac yn y pen draw fe’i penodwyd yn brif actiwari i gwmni yswiriant Guardian yn y ddinas. Wrth i’w yrfa ddatblygu, daeth yn Gymrawd o’r Gymdeithas Frenhinol a derbyniodd glod ac anrhydeddau am ei waith. Bu’n weithgar ym mywyd Cymraeg Llundain gan sefydlu cyfres o ddarlithoedd gwyddonol yn ei famiaith, ac ymgyrchodd yn llwyddiannus dros hawliau tyddynwyr bro ei febyd a thros addysg i’w gyd-wladwyr. Mae hanes bywyd Griffith Davies yn stori sy’n ysbrydoli.
Dyfyniadau
‘Portread rhagorol o lanc tlawd o fro’r chwareli yn Sir Gaernarfon yn dringo i fod yn actiwari gyda’r blaengaraf yn Llundain ei ddydd yw’r llyfr hwn. Y mae’r awdur – sydd yntau o’r un fro – wedi’i drwytho nid yn unig ym mathemateg Griffith Davies, ond yn ei ddiwinyddiaeth a’i foeseg yn ogystal, ac wedi rhoi inni fywgraffiad i’w drysori.’
Derec Llwyd Morgan, addysgwr
‘Stori am gymeriad rhyfeddol y dylai pob Cymro ei chlywed. Ond mae'r gyfrol yn cynnig gymaint mwy. Cawn Griffith Davies yng nghyd-destun ei oes, ei gefndir, ei ffydd a’r heriau a wynebodd, mewn ffordd eithriadol fyrlymus a byw. Diolch i Haydn Edwards am y gwaith pwysig hwn. Perl o lyfr.’
Angharad Tomos, awdures
‘Dyma gyfrol ddisglair sy’n agoriad llygad i’w groesawu. Llwyddodd yr awdur i lunio portread gafaelgar o allu athrylithgar Griffith Davies, a’i osod yn ei gyd-destun priodol. Mae gan Gymru arwr newydd i’w glodfori!’
Huw Edwards, darlledwr
‘Haydn Edwards yw un o addysgwyr mwyaf blaenllaw Cymru. Mae’n cael diléit o’r pynciau y cafodd arbenigo ynddynt – gan helpu ieuenctid Cymru i ddatblygu eu doniau. Dim rhyfedd, felly, iddo wirioni ar gampwaith gwas fferm o blwyf Llandwrog, na chafodd fawr ddim addysg, wrth ddod yn arweinydd byd ym maes asesu risg. Dylai hanes Griffith Davies ysbrydoli’r genedl.’
Dafydd Wigley, gwleidydd
Cynnwys
Rhagair Golygydd y Gyfres
Lluniau
Diolchiadau
Rhagair
1 Bore Oes
2 Y Chwarelwr
3 I Lundain a Dysgu
4 Yr Actiwari
5 Yr Ymgyrchydd
6 Yr Alltud
7 Arloesi ac Anrhydeddau
8 Y Penteulu
9 Addysg a Chymwynasau
10 Yr Hybarch
11 Cefnogi a Chrefydda
12 Pen y daith ac Epilog
Nodiadau
Mynegai