Paul Murphy

Ganwyd Paul Murphy yn un o gymunedau traddodiadol y cymoedd, ac mae wedi bod yn aelod o’r Blaid Lafur ers dros 55 o flynyddoedd. Yn y gyfrol hon, mae’n disgrifio sut yr helpodd credoau sosialaidd y gymuned honno, a’i rieni’n arbennig, i ddatblygu ei ymwybyddiaeth wleidyddol gynnar ei hun. Ar ôl tair blynedd o astudio yn Rhydychen, ac ochr yn ochr â’i waith fel darlithydd Hanes a Llywodraeth, aeth yn ei flaen i wasanaethu ar ei gyngor lleol cyn olynu Leo Abse yn 1987 yn AS dros etholaeth ei gartref yn Nhorfaen. Roedd ei gyfnod yn y llywodraeth ar ôl 1997 yn cynnwys saith mlynedd yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru a Gogledd Iwerddon, yng nghabinet Tony Blair a Gordon Brown, a cheir cipolwg unigryw yn y gyfrol ar rôl arweiniol Murphy mewn cyfnod o newid cyfansoddiadol mawr, yn cynnwys y rhan allweddol a chwaraeodd fel Gweinidog Gogledd Iwerddon dan Mo Mowlam yn nhrafodaethau Cytundeb Gwener y Groglith.